I. OKRES STAROPOLSKI 1480-1772 (1807) 1.Księgi ławnicze, kopiariusze (1-8) 2. Księgi rachunkowe ( 9-91) II. OKRES PRUSKI 1773-1920 Spawy ogólne i administracyjne 1. Sprawy samorządowe, wybory członków magistratu (92-97) 2. Księgi obywateli (98-110) 3. Nadania obywatelstwa i prawa swojszczyzny (111-317) 4. Akta peronalne pracowników urzędu,sprawy archiwum miejskiego (318-322) Spawy policyjne 5. Sprawy policyjne (323-331) 6.Pożarnictwo (332 -334) 7. Towarzystwa strzeleckie i gimnastyczne (335- 336) 8. Ewidencja ludności, sprawy wojskowe (337-345) 9. Sprawy zdrowia (346-352) 10. Budownictwo, wodociągi (353-375) 11. Komunikacja ( 376-380) 12. Rzemiosło, przemysł, handel (381-412) Sprawy kościelne i szkolne 13. Sprawy kościelne ( 413-414) 14. Sprawy szkół i Akademii Chełmińskiej (415-419) 15. Sprawozdania rachunkowe i dowody kasowe Akademii Chełmińskiej (420-463) 16. Budżety Szkoły Miejskiej ( 464-470) 17. Sprawozdania rachunkowe Kasy Szkolnej (471-527) 18. Kontrola Kasy Szkolnej (528-535) 19. Akta osobowe nauczycieli (536-597) Sprawy finansowe 20. Budżety miejskie (598-650) 21. Zarząd majątkiem miejskim (651-664) 22. Sprawozdania rachunkowe (665-810) 23. Podatki (811-826) 24. Sprawy elokacji (827-890) 25.Regulacja stosunków własnościowych (891-953) 26. Skargi i procesy (954-970) 27. Kupno, sprzedaż i zamiana gruntów miejskich (971-1032) 28. Dzierżawa gruntów miejskich (1033-1063) 29. Rejestry czynszów gruntowych (1064-1073) 30. Dzierżawy wód, promu, wagi ( 1074-1078) 31. Zaciąganie i spłata pożyczek miejskich (1079-1087) 32. Długi wojenne miasta, rozliczanie Kasy Długów Wojennych (1088-1130) 33. Kasa Miejska (1131-1151) 34. Rachunki Kasy Obywatelskiej (1152 -1168) 35. Rachunki Kasy Ubogich ( 1169 -1211) 36. Rachunki Kasy Administracji i Gruntów Miejskich (1212-1214) 37. Sprawy rachunkowe i rewizje finansowe Kasy Łąk i Pastwisk (1215-1254) 38. Sprawy gospodarki leśnej (1255-1270) 39. Kasa Serwisowa (1271-1273) III. OKRES MIĘDZYWOJENNY 1920-1939 Sprawy ogólne i administracyjne 1. Wybory do Sejmu, Senatu i Sejmików (1274 -1293) 2. Rada Miejska, sprawy samorządowe (1294-1323) 3. Deputacje i komisje (1324-1340) 4. Protokoły z posiedzeń Magistratu (1341-1347) 5. Administracja Magistratu, sprawy archiwum (1348-1375) 6. Wybory członków Magistratu (1376-1391) 7. Akta osobowe i osobiste burmistrzówi członków Magistratu (1392-1416) 8. Uposażenie i obowiązki urzędników (1417-1435) Sprawy policyjne 9. Sądownictwo (1436-1442) 10. Policja, sprawy bezpieczeństwa publicznego (1443-1493) 11. Nadzór policyjny nad osobami (1494 -1528) 12. Spawy obcokrajowców (1520 -1536) 13. Prasa, teatry, kina (1537-1546) 14. Reklama (1547-1551) 15. Hotele, uprawianie hazardu (1552-1558) 16. Organizacje społeczne (1559-1611) 17. Subwencjonowanie organizacji społecznych i kulturalnych (1612-1628) 18. Uroczystości obchody,akcje propagandowe (1629-1656) 19. Sprawy obywatelstwa, odznaczenia (1657-1664) 20. Sprawy meldunkowe, ewidencja ludności (1665-1672) 21. Sprawy wojskowe (1673-1705) 22. Pożarnictwo (1706-1725) Zdrowie i opieka społeczna 23. Ubezpieczenia (1726-1752) 24. Zdrowie, Higiena (1753 -1790) 25. Opieka społeczna - sprawy ogólne (1791-1811) 26. Opieka społeczna - sprawy szczegółowe (1812-1954) 27. Bezrobotni (1855-1887) 28. Komitety Niesienia Pomocy Bezrobotnym (1888-1901) Przemysł, handel i komunikacja 29. Statystyka gospodarcza (1902-1911) 30. Przemysł (1912 -1948) 31.Zakłady miejskie (1949-1967) 32. Cechy (1968-1995) 33. Handel (1996-2022) 34. Kontrola handlu, ceny (2023-2025) 35. Koncesje na wyszynk (2026-2122) 36. Budownictwo (2123-2135) 37. Sprawy mieszkaniowe (2136-2146) 38.Zezwolenia budolane (2147-2192) 39.Miary (2193-2197) 40. Komunikacja, wały ochronne (2198-2236) Rolnictwo i leśnictwo 41. Rolnictwo, sprawy weterynaryjne (2237-2260) 42. Leśnictwo i Rybołóstwo (2261-2279) Sprawy kościelne i szkolne 43. Sprawy kościelne (2280-2284) 44. Sprawy szkolne, szkoły powszechne (2285-2299) 45. Gimnazjum,szkolnictwo zawodowe (2300-2313) 46. Akta personalne nauczycieli i pracowników szkół ( 2314-2359 ) Sprawy finasowe 47. Budżety miejskie, załączniki (2360-2401) 48. Sprawozdania rachunkowe, sprawy kasowe (2402-2426) 49. Pożyczki (2427-2455) 50. Pożyczki hipoteczne (2456-2517) 51. Kupno, sprzedaż i zamiana gruntów miejskich (2518-2612) 52. Dzierżawa parcel miejskich (2613-2679) 53. Dierżawa domów i lokali ( 2680-2695) 54. Inne dzierżawy miejskie ( 2696-2704) 55. Legaty (2705-2719) 56. Miejski Urząd Podatkowy (2720-2800) 57. Komunalna Kasa Oszczędności (2801-2805) 58. Plany (2806) 59. STARE inwentarze archiwalne (2807-2808) Zarząd Miejski w Chełmnie w 1939-1944. 0 Allgemeine Verwaltung 00 Verfassung (1-24) 01 Innere Organisation der Verwaltung (25-28) 02 Sachverwaltung (29) 03 Personalverwaltun (30-46) 040 Standesamt (47-51) 043 Wehrmacht und Erfassungswesen (52-55) 06 Rechnungs und Kassenprüfungswesen (56-59) 065 Haushaltetat (60-66) 1 Polizeiverwaltung 11 Allgemeine Polizeiverwaltung (67-72) 121 Strasse- und Wegepolizei (73-80) 124 Vereins- und Versammlungspolizei (81-86) 13 Gewerbepolizei (87-89) 132 Gast- und Schankstätten (90) 135 Preisüberwachung (91) 137 Marktpolizei (92-93) 14 Sonderpolizei (94) 144 Feuerpolizei (95-96) 145 Gesundheitspolizei (97-98) 152 Ermittelungen in Strafsachen (99-101) 16 Luftschutz (102-105) 2 Schulwesen (106-108) 3 Kultur- und Gemeintschaftspflege (109-110) 4 Försorgewesen und Jugendhilfe 40 Allgemeine Försorgeverwaltung (111-112) 5 Gesundheitswesen, Volkes- und Jugendertüchtigung 50 Allgemeine Gesundheitsverwaltung (113) 512 Hebammenwesen (114) 553 Reichsarbeitsdienst (115) 6 Bau-, Wohnungs- und Siedlungsewsen 600 Dienstbetrieb der Bauverwaltung, Allgemeine Geschäftsführungsungelegenheiten (116-122) 602 Vergebungswesen und Materialprüfung (123) 604 Lohntarife (124-126) 610 Städtebau und Planung (127) 611 Bebauungspläne und Fluchtlinienpläne (128-151) 620 Wohnungswesen. Allgemeines (152-162) 625 Mietwesen (163-224) 630 Siedlungswesen. Allgemeines (225-228) 632 Kleinsiedlung (229) 639 Umsiedlüngslager. Reichsbahnsiedlung (230-233) 652 Neubauten (234) 653 Gebäudeunterhaltung (235-239) 662 Strassen, Wege und Plätze (240-249) 671 Strassenreinigungen (250-251) 672 Müllabfuhr, Müllverwertung (252) 674 Fuhrpark (253) 676 Friedhofwesen, Krematorien (254-260) 7 Wirtschaftsförderung und Wirtschaftsfördernde Einrichtungen 70 Wirtschaftsförderung (261-264) 700 Allgemeine Wirtschaftsförderung (265) 701 Förderung der Land- und Forstwirtschaft (266-274) 705 Verkehrsförderung (275-277) 710 Schlachthof (278-285) 73 Kriegswirtschaft (286) 8 Wirtschaftliche Betätigung ( Unternehmen und Beteiligungen ) 810 Gas und Wasserwerk (287-297) 811 Eletrizitätsversorgung (298) 841 Einrichtungen für DRP (299-300) 861 Stadtforstamt (301) 862 Fischerei (302) 864 Ziegelei (303) 880 Allgemeine Verwaltung (304) 881 Handel und Gewerbe (305-312) 9 Finanz und Steuerverwaltung 90 Finanzwirtschaft. Allgemeines (313-314) 912 Grundvermögen (315-330) 915 Anleihen und Darlehn (331-332) 918 Vermögensverhältnisse (33-334) 920 Aufstellung der Haushaltsatzung (335-338) 921 Durchführung des Haushaltsplan (339-340) 94 Steuerverwaltung (341-345) 943 Gewerbesteuer (346-352) 961 Buchhaltung (353-386) Kat. B50 Karty ewidencyjno-meldunkowe A-Z (1-79)

28 XII 1233 r. wielki mistrz zakonu Herman von Salza oraz mistrz pruski Herman Balk wystawli dokument lokacyjny dla Chełmna i Torunia. Akt ten stał się podstawą prawną dla lokacji miasta i wsi w całym państwie krzyżackim i przeszedł do historii jako tzw. prawo chełmińskie. Jego podstawą było prawo magdeburskie uzupełnione o elementy prawa węgierskiego i flamandzkiego. Dokument lokacyjny z 1233 r. jak i jego potwierdzenie z 1251 r. wynosiły Chełmno na przodujące miasto tworzonego wówczas państwa krzyżackiego. Odbiciem tej pozycji było m.in.. utworzenie w Chełmnie tzw. sądu wyższego. Miasto otrzymało 420 łanowe terytorium, określone swobody gospodarcze oraz samorząd. Mieszczanom chełmińskim przyznano prawo wybierania corocznie sołtysa (sędziego), ławy i rady. Ostateczne ukształtownie się form samorządu miejskiego w Chełmnie nastąpiło w XIV w. i przetrwały one - nie licząc niewielkiej reformy w XVI-stuleciu - do 1772 r. Siedzibą władz miejskich był ratusz. Władzę w mieście sprawowała rada złożona z przedstawicieli patrycjatu. Stanowisko rajcy było dożywotnie, mimo to co roku odbywały się wybory. Miały one jednak dość specyficzny charakter, gdyż w Chełmnie doszło do wytworzenia się tzw. rady ogólnej (universum consulum), która dzieliła się na 12-osobową radę urzędującą i 12-osobową radę starszych. Było regułą, że 1/3 rajców zasiadała w radzie przez okres 2 lat, po czym podlegali oni rotacji i przechodzili do rady starszych, by ponownie po 1-2 latach zasiąść w radzie urzędującej. Do obowiązków rady należał całokształt spraw organizacyjnych, administracyjnych i ustawodawczych w mieście. Rada miała m.in.. prawo wydawania zarządzeń (wilkierzy) regulujących sprawy porządkowe, obywatelstwa miejskiego, handlowe i organizacji rzemiosła oraz rozpatrywała sprawy wynikające z naruszania wilkierzy i prawa targowego. Na czele rady stał popczątkowo 1 a później 3 burmistrzów pełniących ten urząd na przemian. Rajcowie - oprócz zasiadania w radzie - obarczeni byli także obowiązkiem sprawowania urzędów miejskich, powoływanych ze względu na potrzeby gospodarczo-administracyjne miasta. Do jednych z najbardziej znaczących urzędów miejskich należał tzw. urząd kamlarski, skupiający w swoich kompetencjach wszelkie sprawy związane z gospodarką miejską. Organem sądowniczym w Chełmnie była ława, na czele której stał sołtys. Od początku XIV w. w mieście funkcjonowały 2 sądy ławnicze: jeden dla ludności zamieszkałej w obrębie murów miejskich, drugi dla przedmieść. Kompetencje tych sądów obejmowały sprawy cywilne i karne, nie wyłączając kary śmierci. Wybór do ławy stanowił najczęściej etap następny dostania się do rady. Zarówno rajcy jak i ławnicy za sprawowanie urzędu nie otrzymywali żadnego wynagrodzenia; czerpali jednak z tego tytułu rozmaite korzyści. Stałe pensje otrzymywali jedynie urzędnicy miejscy, wśród których największym poważaniem cieszył się pisarz , naczelnik kancelarii miejskiej, otrzymujący też najwyższe wynagrodzenie. W XVI w. w Chełmnie powstał nowy organ władz miejskich tzw. trzeci ordynek. W jego skład wchodziło 10 członków, rekrutowanych z pospólstwa i minowanych przez radę. Zadaniem tego organu było kontrolowanie działalności gospodarczej i finansowej rady miejskiej. Dodatkowo, w mieście powstał jeszcze jeden - nie znany w innych miastach Prus Królewskich - urząd, który sprawował tzw. trybun ludu. ( tribunus plebis), wybierany przez całe pospólstwo miasta. Przedstawiony powyżej ustrój miasta przetrwał do czasów zaborów. W 1772 r. całe Prusy Królewskie z wyjątkiem Torunia i Gdańska zagarnięte zostały przez państwo pruskie. 13 IX 1772 r. do Chełmna przybyła komisja królewska, która w obecności władz miejskich dokonała w imieniu rządu pruskiego zajęcie miasta. 27 IX 1772 r. reprezentanci miasta zmuszeni zostali do złożenia w Malborku hołdu królowi pruskiemu Frderykowi II. Rządy pruskie w mieście rozpoczęły się od wprowadzenia nowych porządków. Chełmno przestało być miastem biskupim oraz straciło dawny samorząd na rzecz władz magistratu, mianowanego na okres dożywotni przez króla pruskiego. Pewne zmiany nastąpiły w okresie Księstwa Warszawskiego, kiedy to we wrześniu 1807 r. przybył do Torunia pełnomocnik Komisji Rządowej F. Zboińki z zadaniem zorganizowania na tym terenie polskiej administracji oraz doprowadzenia do wyborów prezydentów i magistratów w miastach. Brak źródeł nie pozwala na ustalenie organizacji ówczesnych władz miejskich Chełmna. Po upadku Napoleona oraz Kongresie Wiedeńskim Chełmno na nowo przypadło Prusom. W tym czasie w państwie pruskim obowiązywała już ordynacja miejska z 19 XI 1808 r., wzywająca miasta od kontroli i ingerencji państwa. W myśl tej instrukcji, dominującą rolę w miastach spełniać miały rady miejskie - organa uchwałodawcze pochodzące z wyboru dokonywanego przez społeczeństwo. Początkowo, administacja niemiecka obawiając się aby w miastach przypadłych Prusom po 1815 r. władzę nie przejeły elementy polskie, odmawiała zgody na organizację władz miejskich w/g obowiązującej w znacznej części kraju ordynacji. Dopiero 17 III 1831 r. wydano zrewidowaną ordynację miejską, dając jednocześnie miastom prawo wyboru dla swoich potrzeb jej albo też starej z 1808 r. Chełmno, podobnie jak Toruń i Brodnica opowiedziało się za tą drugą. 23 V 1835 r. minister spraw wewnętrznych i policji von Rochow podpisał regulamin w sprawie organizacji magistratów. W oparciu o te dwa akty prawne oraz ustawę o miastach z 1853 r. zorganizowano w Chełmnie władze miejskie. Samorząd miejski składał się z dwóch organów: magistratu i rady miejskiej. Magistrat był organem kolegialnym, powołanym przez radę i zatwierdzonym przez władze rejencyjne. Składał się z burmistrza płatnych członków tzw. radców oraz członków honorowych. Do kompetencji magistratu mależało m.in.. Kierownictwo i kontrola miejskiego aparatu administracyjnego i podległych mu agend, obsada stanowisk urzędów magistrackich,wydawanie zarządzeń w sprawie administracji miejskiej, rozpatrywanie skarg mieszkańców, nadawanie praw obywatelskich, sprawy handlu, rzemiosła, przemysłu, kontroli kas, budżetów, rachunkowości oraz sprawy policyjne. Kolegium magistrackie zwoływał i posiedzeniom jego przewodniczył burmistrz. Ważną rolę w samorządzie miejskim spełniały deputacje i komisje miejskie. Były one organami kolegialnymi magistratu a ich celem i zadaniem była administracja wewnętrzna poszczególnych gałęzi gospodarki miejskiej, wymagających stałej kontroli i nadzoru. Poza deputacjami stałymi działały deputacje czasowe, powoływane do załatwiania jednorazowych zadań. Ukaształtowana w ten sposób organizacja władz miejskich przetrwała bez większych zmian do 1920 r., kiedy to 22 stycznia o godz. 16 do miasta wkroczyły polskie oddziały wojskowe. Początkowo ustrój i organizacja władz miasta Chełmna nie uległa większym zmianom, wprowadzono jedynie obowiązek używania w urzędach języka polskiego, czego rygorystycznie przestrzegano. O strukturze organizacyjnej Magistratu w pierwszych latach okresu międzywojennego zachowało się niewiele wiadomości. Z nielicznych wzmianek zachowanych w aktach oraz analizy sygnatur można jedynie sądzić, iż urząd dzielił się wtedy na 8 biur: Biuro Registratury i Kancelarii, Biuro Głównej Kasy Miejskiej, Biuro Miejskiego Urzędu Policyjnego, Biuro Sekretariatu, Biuro Miejkiego Urzędu Budowlanego, Biuro Urzędu Zgłoszeń, Biuro Podatkowe, Biuro Gazowni i Elektryfikacji oraz Biuro Rzeźni Miejskiej. W 1923 r. przystąpiono do unormowania spraw kancelaryjnych w mieście wydając 21 IX instrukcję biurową uzupełnioną dodatkowym zarządzeniem. Instrukcja ta obowiązywała do końca 1931 r. W 1931 r. Magistrat - urząd dzielił się na 4 referaty, Miejski Urząd Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego oraz Urząd Stanu Cywilnego. W Referacie I Ogólnym załatwiano sprawy organizacyjne i reprezentacyjne, sprawy personalne pracowników miejskich, sprawy sanitarne, opieki społecznej, kulturalno-oświatowe itp. Referat II Rachunkowo-Kasowy zajmował się rachunkowością miejską, sprawami podatkowymi, kasami oraz sprawami opiekuńczymi. Do kompetencji Referatu III Majątku i Przedsiębiorstw należało zarządzanie majątkiem miejskim, sprawy dróg, placów i ogrodów oraz administracja elektrowni, gazowni, wodociągów, kanalizacji, rzeźnią, lasami, jeziorami itp. Referat IV Spraw poruczonych załatwiał sprawy wojskowe, obywatelstwa, cudzoziemców, ewidencji ludności, stowarzyszeń i związków. Referat V, Miejski Urząd Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego zajmował się sprawami policji porządkowej, wydawaniem zezwoleń na broń, nadzorował kina, teatry, organizację zabaw i prasę oraz załatwiał sprawy karno-administracyjne. Referat VI, Urząd Stanu Cywilnego zajmował się wszelkimi sprawami związanymi z rejestracją urodzin, ślubów i zgonów. W Chełmnie Referaty IV i V były połączone i tworzyły praktycznie jedną komórkę. Oddzielną komórkę - niezgodnie z zarządzeniem wojewody - tworzył zapewne Miejski Urząd Budowlany, w którym, rozstrzygano całokształt spraw związanych z budownictwem w mieście. W 1936 r. nastąpiła pewna reorganizacja urzędu spowodowana m.in. wprowadzeniem nowej instrukcji kancelaryjnej. Od września 1936 r. Zarząd Miejski w Chełmnie zaczął dzielić się na 4 działy: Ogólno-Organizacyjny, Finansowo-Budżetowy, Gospodarki Miejskiej oraz Administracyjny (spraw poruczonych). W Dziale Ogólno-Organizacyjnym gromadzono przepisy i zarządzenia ogólne, załatwino sprawy organizacyjne i personalne oraz zajmowano się problemami wyborów, kontrolą wewnętrzną, majątkiem miejskim i sprawami miejskimi. Dział Finansowo-Budżetowy zajmował się całokształtem spraw finansowych Chełmna. W dziale gospodarki miejskiej rozpatrywano m.in. sprawy dróg i placów publicznych, problemy oświaty i kultury w mieście, zajmowano się sprawami zdrowia i opieki społecznej oraz rolnictwem, przemysłem i handlem. W Dziale Administracyjnym skupiano wszelkie sprawy załatwiane niegdyś w referatach IV, V i VI a więc sprawy stanu cywilnego, bezpieczeństwa publicznego oraz sprawy karno-administracyjne. Przedstawiona powyżej struktura organizacyjna przetrwała w zasadzie bez większych zmian do momentu zajęcia Chełmna przez wojska niemieckie ( 6. IX 1939 r. ). Zarząd Miejski w Chełmnie 1939-1944 6 IX 1939 r., po krótkich walkach z wojskami polskimi, armia niemiecka zajęła Chełmno. Wkrótce potem władze okupacyjne przystąpiły do tworzenia administracji państwowej, aparatu partyjnego i policyjnego. Po agresji, podbite ziemie polskie do 26 X 1939 r. znajdowały się pod administracją wojskową, przy której utworzono specjalną administrację cywilną; kierował nią funkcjonariusz noszący tytuł szefa zarządu cywilnego (Chef der Zivilverwaltung). Na terenie Chełmna administracją wojskową kierował Obe, podpisujący się jako szef administracji cywilnej dla miasta Chełmna. Działalność administracyjna władz wojskowych nie pozostawiła prawie żadnego śladu w zachowanych aktach. 8 X 1939 r. Hitler wydał dekret na mocy którego zachodnie i północne ziemie państwa polskiego wcielone zostały do Rzeszy. Wszedł on w życie 26 X 1939 r., kiedy to dotychczasową administrację wojskową zastąpiono administracją cywilną. Na czele administracji cywilnej miasta Chełmna stał burmistrz, który skupiał w swoich rękach całokształt spraw przysługujących przed 1939 r. miejskim organom ustawodawczym i wykonawczym. Do jego kompetencji należały też wszelkie sprawy policyjne na terenie miasta o ile nie zostały przydzielone specjalnym władzom policyjnym. W Chełmnie przez cały okres okupacji funkcję tę pełnił Karl Buchwald. Współpracownikami burmistrza byli asesorowie (Beigeordnete), radcy gminni (Gemeinderäte) oraz doradcy (Beiräte). Najważniejszym z nich był pierwszy asesor, który był pierwszym a zarazem ogólnym zastępcą burmistrza. Pozostali asesorowie zastępowali burmistrza w ściśle określonym, przydzielonym im zakresie pracy, jednak z zastrzeżeniem prawa burmistrza do każdorazowej interwencji i osobistego załatwiania każdej sprawy. Obsadzanie stanowisk zarówno burmistrza jak i asesorów następowało bez żadnego realnego udziału gminy na drodze tzw."powołania". Rola radców gminnych i doradców była niewielka. Pierwsi mieli za zadanie zapewnić łączność administracji ze wspólnotą gminną oraz - na własną odpowiedzialność - służyć burmistrzowi radą. Rola doradcy ograniczała się do służenia ewentualną radą wyłącznie w sprawach czysto administracyjnych. Siedzibą władz miejskich był ratusz leżący na Rynku, przemianowanym przez Niemców na plac Adolfa Hitlera. Wydziały, dla których w ratuszu zabrakło miejsca, miały swoje biura w budynku przy ul. Gdańskiej 21. Już w końcu października 1939 r. cały urząd dzielił się na 13 podstawowych komórek organizacyjnych oznaczonych i nazwanych następująco: 0. Allgemeine Verwaltung 1. Polizeiverwaltung 2. Schulverwaltung 3. Kultur und Gemeinschaftspflege 4. Fürsorgeamt 5.Gesundheitswesen und Volksertüchtigung 6. Stadtbauamt 7. Wirtschaftsförderung 8. Städtische Eigenbetriebe 9. Haushaltsabteilung und Finanzverwaltung 10. Stadt-Hauptkasse 11. Steuerverwaltung 12. Rechnungssprüfungsamt. Dodatkowo, do oddziału oznaczonego znakiem 0 przyłączony był Urząd Stanu Cywilnego (Standesamt), do komórki oznaczonej znakiem 6- Urząd Mieszkaniowy i Kwaterunkowy ( Wohnungs-Einquartierungsamt), a do oddziału 7- Rzeźnia Miejska (Schlachthof). Z zachowanej korespondencji oraz analizy sygnatur wynika, że przy organizacji urzędu wzorowano się na pracy F. Nordsiecka, Verwaltungsgliederung, Geschäftsverteilung und Aktenführung der Gemienden. Później - zapewne z powodu trudności lokalowych i kadrowych- nastąpiła pewna reorganizacja instytucji polegająca na zmniejszeniu ilości jej komórek organizacyjnych. Ostatecznie na początku 1940 r. organizacja urzędu wygladała następująco: 0. Allgemeine Verwaltung Standesamtswesen (0.04) 1. Polizeiverwaltung 2. Schulwesen 3. Kultur und Gemeinschaftspflege 4. Fürsorgewesen und Jugendhilfe 5. Gesundheitswesen und Volksertüchtigung 6. Bau und Siedlungswesen Wohnungswesen (6.62.) Garten und Parkanlagen (6.67.675.) 7.Wirtschaftsförderung und Wirtschaftsfördende Einrichtungen Schlachthof (7.71.) 8. Witrschaftliche Betätigung (Unternehmen und Beteiligung) Stadtwerke ( Versorgungsbetriebe) Gas-und Wasserwerk (8.81.) 9. Finanz und Steuerverwaltung Kassen-und Rechnungswesen (9.93) Steuerverwaltung ( 9.94) Przedstawiony podział organizacyjny przetrwał w swych głównych zarysach do końca okupacji hitlerowskiej w Chełmnie. 25 I 1945 r. władze niemieckie w popłochu zaczęły opuszczać miasto. 28 I Chełmno zostało wyzwolone przez wojska radzieckie wchodzące w sklad II Frontu Białoruskiego.

Dopływy : 412a , 1321a, 1584a, 1615a