Zespół
Zawartość:
Akta Zakładu Urządzeń Gazowniczych „Gazomet” umożliwiają poznanie struktury organizacyjnej, działalności gospodarczej oraz kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Najstarsze zachowane akta to księga inwentarzowa i bilansowa z lat 1932-1943, księga bilansowa z lat 1943-1944 oraz wykaz pracowników z 1943 r. W zespole znajdują się protokoły posiedzeń Kolegium Przedsiębiorstwa (1979-1981), protokoły posiedzeń Kolegium Dyrekcji (1996), akta dotyczące spraw organizacyjnych: statuty i regulaminy organizacyjne (1973-1987), regulaminy pracy (1975-1988), inne regulaminy (1967-1994), instrukcje (1951-1995), materiały dotyczące spraw rejestracyjnych w sądzie (1947-1997), wzory pieczątek (1968-1996), zarządzenia i okólniki wewnętrzne (1953-1995). W aktach dotyczących Samorządu Pracowniczego znajdują się protokoły oraz uchwały Konferencji Samorządu Robotniczego, Rady Robotniczej, Rady Pracowniczej oraz Zebrania Delegatów (1959-1996). Dużą ilość materiałów stanowią plany i sprawozdania, a wśród nich plany techniczno-ekonomiczne (1958-1989), plany i sprawozdania roczne (1962-1999), plany i sprawozdania wieloletnie (1955-1995), plany i sprawozdania z zatrudnienia i funduszu płac (1955-1996), sprawozdania z wykonania planu produkcji (1955-1974), plany i sprawozdania z realizacji inwestycji (1957-1968). W zespole znajdują się także akta dotyczące współpracy ze związkami zawodowymi (1958-1984), kontaktów zagranicznych (1985-1997), protokoły kontroli (1972-1991), skargi i wnioski (1960-1990), akta dotyczące układu zbiorowego pracy (1958-1998), wykaz pracowników zakładu z 1943 r. oraz bilanse finansowe (1932-1995) i analizy ekonomiczne (1952-1998).
Dzieje twórcy:
Fabryka Maszyn i Odlewnia Żelaza i Metali Johannes Linz w Rawiczu została założona przez Niemca Johannesa Linz 1 października 1862 r. Początkowo fabryka miała charakter rzemieślniczy. Wykonywała głównie usługi kowalskie i ślusarskie. W 1870 r. firma przeobraziła się w Fabrykę Maszyn, wykonującą części do maszyn rolniczych, maszyny i kotły parowe Od 1 stycznia 1890 r. firma przyjęła nazwę: „Johannes Linz, Browarnik i Inżynier Browarniczy, Centralne Biuro dla Urządzeń Browarów i Fabryk Słodu w Dreźnie, Fabryka Maszyn, Kotlarnia i Odlewnia – Rawicz koło Wrocławia, Rok założenia 1862”. Odtąd rozpoczęto produkcję kompletnych urządzeń dla nowo uruchamianych browarów we Wrocławiu, Poznaniu, Berlinie, Wiedniu, Moskwie, Kijowie oraz browarów w Anglii, Szwecji i Norwegii. Ponadto firma produkowała maszyny do wytwarzania lodu i chłodni, maszyny i kotły parowe, dźwigi, podnośniki, wagi automatyczne, pompy tłokowe. W czasie I wojny światowej produkowano nadal szeroki asortyment wyrobów, poszerzony dodatkowo o budowę i naprawę taboru konnego dla wojska. W dniu 17 stycznia 1920 r. Rawicz został przyłączony do Polski. Właścicielem fabryki pozostawał nadal Jerzy Linz. Nazwa firmy brzmiała wtedy: „J. Linz, Rawicz (Wlkp.), Fabryka Maszyn, Kotlarnia i Odlewnia, Specjalna Fabryka Urządzeń dla Browarów i Słodowni”. W latach 1926-1929 nadal produkowano głównie urządzenia dla browarów, słodowni, roszarni, gorzelni i cukrowni oraz przeprowadzano remonty urządzeń produkcyjnych wszystkich miejscowych i okolicznych zakładów. W 1928 r. fabryka przejęła tzw. przedstawicielstwo, a następnie licencję na urządzenia chłodnicze firmy „Linde” z Sürth oraz na maszyny i urządzenia firmy „Lanz” z Niemiec. Z chwilą wybuchu II wojny światowej fabryka przyjęła niemiecką nazwę: „Maschinen-Fabrik Eisen – u. Metallgieserei J. Linz Kesselschmiede Rawitsch (Gau Wartheland), Gegründet – 1862”. W okresie okupacji produkowano dodatkowo na potrzeby wojenne lekkie wozy konne dla wojska. Po wyzwoleniu Rawicza fabryka przeszła jako mienie poniemieckie pod zarząd państwowy, sprawowany przez Wydział Handlu i Przemysłu Starostwa Powiatowego w Rawiczu i z dniem 1 lutego 1945 r. wznowiła działalność produkcyjną. Pod koniec czerwca 1945 r. Jan Linz został, na polecenie władz odgórnych, wysiedlony z Rawicza. Pierwszymi pracami załogi były m.in. naprawa kilku parowozów, naprawy taboru samochodowego dla wojska i odlewy młotów do kafarów. Wykonano też część konstrukcji mostów we Wrocławiu oraz urządzeń potrzebnych do uruchomienia zakładów przemysłowych i rzemieślniczych na terenie Rawicza i okolicy. Pierwszym kierownikiem fabryki był Jan Rutkowski. Zarządzał on fabryką od 1 lutego do 5 marca 1945 r. Z dniem 6 marca 1945 r. dyrektorem fabryki został Józef Skicki, doświadczony fachowiec branży gazowniczej, dotychczasowy dyrektor Gazowni Miejskiej w Rawiczu. Nadzór nad fabryką przejęło Ministerstwo Przemysłu i Handlu za pośrednictwem delegatury na powiat rawicki. Od 5 lutego 1946 r. fabryka została podporządkowana poprzez Dyrekcję Przemysłu Miejscowego w Poznaniu powstałemu w międzyczasie Ministerstwu Przemysłu Lekkiego w Warszawie. Dotychczasowa nazwa fabryki, która brzmiała: „Fabryka Maszyn – Kotlarnia – Odlewnia Żeliwa i Metali J. Linz pod zarządem państwowym, Rawicz, Wały Jana III nr 1” została zmieniona w 1948 r. na: „Zakłady Mechaniczne MO 5 w Rawiczu”. Nazwa ta przetrwała do końca 1950 r. Zakłady, produkujące prawie wszystkie rodzaje armatury i urządzeń dla przemysłu gazowniczego w całej Polsce, obok dotychczas produkowanych urządzeń dla browarów, gorzelni, cukrowni i młynów, zostały przejęte z dniem 1 kwietnia 1951 r. przez Centralny Urząd Drobnej Wytwórczości, przemianowany później na Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła. Ministerstwo to sprawowało nadzór nad zakładem w Rawiczu do 30 marca 1953 r. poprzez Zarząd Przemysłu Maszynowego w Katowicach. Jednocześnie zostało utworzone formalnie przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą: „Rawicki Zakład Mechaniczny i Odlewnia Żeliwa”. Przedmiotem działania zakładu była produkcja urządzeń gazowniczych i gorzelnianych, urządzeń, maszyn i konstrukcji dla przemysłu rolno-spożywczego, cukrownictwa, przemysłu spirytusowo-piwowarskiego a także dla górnictwa węglowego. Zakład został podporządkowany z dniem 1 kwietnia 1953 r. Ministerstwu Górnictwa, które sprawowało nadzór nad zakładem do 30 września 1954 r. poprzez Centralny Zarząd Gazownictwa w Warszawie. W wyniku dalszej reorganizacji, od dnia 1 października 1954 r. do 8 maja 1959 r., zwierzchni nadzór nad zakładem sprawował Minister Hutnictwa poprzez powołane w międzyczasie Zjednoczenie Przemysłu Gazowniczego w Warszawie. Od 9 maja 1959 r. do 31 grudnia 1961 r. zakład był podporządkowany Ministrowi Przemysłu Ciężkiego. Od 1 grudnia 1954 r. do 31 grudnia 1956 r. funkcję dyrektora zakładu sprawował Zbigniew Karpiński. Następnie stanowisko dyrektora zostało powierzone ponownie Józefowi Skickiemu, który sprawował je do 31 stycznia 1961 r. Zarządzeniem nr 44 Ministra Górnictwa i Energetyki z 17 czerwca 1969 r. nadana została nazwa: Zakłady Urządzeń Gazowniczych „Gazomet” w Rawiczu. Nazwa została nadana na wniosek dyrekcji zakładu i przetrwała do końca 1975 r. Funkcję dyrektora pełnili kolejno: od 1 lutego 1962 r. do 14 lipca 1962 r. Rudolf Rak, od 15 lipca 1962 r. do 28 lutego 1966 r. Jan Urbanowicz, od 1 marca 1966 r. do 14 marca 1970 r. Władysław Olszyk, od 15 marca 1970 r. do 31 stycznia 1995 r. Benon Maćkowiak. Z dniem 1 stycznia 1976 r. „Gazomet” przestał być samodzielnym przedsiębiorstwem i został przekazany w gestię Zakładów Urządzeń Naftowych w Krośnie. Nazwa zakładu brzmiała odtąd: „Zakład Urządzeń Naftowych i Gazowniczych w Rawiczu”. Z dniem 1 stycznia 1978 r. na podstawie zarządzenia nr 7 Ministra Górnictwa z dnia 10 marca 1978 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą: Zakłady Urządzeń Gazowniczych „Gazomet” w Rawiczu. Ponowne usamodzielnienie się zakładu korzystnie wpłynęło na osiągane wyniki techniczno-ekonomiczne, które w latach 1978-1979 okazały się najlepsze w dotychczasowej działalności „Gazometu”. Liczba zatrudnionych wynosiła wówczas 971 osób. Od 1.09.1982 r. z chwilą utworzenia wielozakładowego przedsiębiorstwa państwowego: „Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa”, firma została włączona w jego struktury jako: „Zakład Urządzeń Gazowniczych „Gazomet” w Rawiczu”. Lata dziewięćdziesiąte spowodowały dość gwałtowne załamanie się produkcji. Zmiany ustrojowe i wprowadzenie gospodarki rynkowej odbiły się niekorzystnie na kondycji finansowej, nieprzygotowanego do nowej sytuacji rynkowej zakładu. Zatrudnienie zredukowano w 1996 r. do około 500 osób. W listopadzie 1994 r. nastąpiła zmiana kierownictwa; pełnomocnikiem ds. restrukturyzacji i przekształceń zakładu z jednoczesnym powierzeniem pełnienia obowiązków dyrektora ustanowiony został Grzegorz Romanowski. Rozpoczął się wówczas żmudny proces restrukturyzacji, intensywnego szkolenia pracowników i wprowadzania koniecznych zmian organizacyjnych mających na celu uzyskanie korzystniejszych wyników ekonomicznych. W latach 1995-1997 przeprowadzono także wiele przedsięwzięć inwestycyjnych. 30 października 1996 r. dotychczasowe przedsiębiorstwo państwowe Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo w Warszawie, zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. „Gazomet” stał się oddziałem spółki i otrzymał kolejną nazwę: „Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie Oddział Zakład Urządzeń Gazowniczych „Gazomet” w Rawiczu”. W 1998 r. zakład został przekształcony w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Nazwa zakładu brzmiała odtąd Zakład Urządzeń Gazowniczych „Gazomet” sp. z o.o. w Rawiczu. W styczniu 2002 r. rada nadzorcza Polskiego Górnictwa i Gazownictwa, dotychczasowy właściciel Gazometu podpisała umowę z inwestorem strategicznym zakładu. Większościowym właścicielem Gazometu z 80% udziałem została firma RMG z Kassel, jeden z czołowych producentów gazowniczych w Europie. Nazwa zakładu brzmi obecnie: Gazomet Sp. z o.o. w Rawiczu.
Daty skrajne:
1932-1998 [2000]
Klasyfikacja:
Nazwa twórcy:
J. Linz. Fabryka Maszyn, Kotlarnia i Odlewnia. Fabryka Urzązdeń dla Browarów i Słodowni; Maschinen Fabryk. Eisen-u. Metallgieserei J. Linz Kesselschmiede Rawitsch; Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. W Warszawie Zakład Urzązdeń Cazowniczych "Gazomet" w Rawioczu; Rawicki Zakład Mechaniczny i Odlewnia Żeliwa; Zakład Urzązdeń Gazowniczych "Gazomet" Sp. z o.o. W Rawiczu; Zakład Urzązdeń Naftowych i Gazowniczych w Rawiczu; Zakłady Mechaniczne MO 5 w Rawiczu
Daty:
1932-1998, 1998-2000.
Nazwa dawna:
Nazwa obcojęzyczna:
Języki:
Dostępność:
Ogółem jednostek archiwalnych:
490
Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:
490
Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:
0
Ogółem metrów bieżących
7.0
Ogółem opracowanych metrów bieżących
6.9
Ogółem metrów bieżących bez ewidencji
0.0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0
Ogółem plików :
0
Ogółem rozmiar (w MB):
0.0
Ogółem dokumentów
0
Ogółem spraw
0
Ogółem klas
0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0.0
Ogółem metrów bieżących:
0.0
Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:
| Nazwa | Inwentarz skarbowy | Uwagi |
|---|---|---|
| inwentarz książkowy zatwierdzony | Tak |